PATENT SAHİBİNİN HAKLARI
Patent Tescilinden Doğan Hakların Kapsamı :
Patent hakkı sahibi, buluşun
yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığı
konusunda herhangi bir ayırım yapmaksızın patent hakkından yararlanır. Patent başvurusu
veya patentten doğan korumanın kapsamı istem veya istemler ile belirlenir.
İstem veya istemler tarifname ve resimler esas alınarak yorumlanır. Bu nedenle
patent dosyasının konusunda uzman patent mühendisleri tarafından hazırlanması
büyük önem taşımaktadır.
İstem veya istemler, bir yandan
patent başvurusu veya patent sahibine hakkı olan korumayı sağlayacak ve diğer
yandan üçüncü kişilere de korumanın kapsamı açısından makul bir düzeyde
kesinlik ifade edecek şekilde birlikte yorumlanır.
Patent sahibi, üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aşağıda
sayılanların yapılmasını önleyebilir:
Patent konusu ürünün üretilmesi,
satılması, kullanılması veya ithal edilmesi ,ihraç edilmesi veya bu amaçlar
için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde
bulundurulması; Patent konusu olan bir usulün kullanılması; Kullanılmasının
yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının
üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi. Patent konusu usul ile
doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satışa sunulması veya kullanılması veya
ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir
nedenle olursa olsun elde bulundurulması.
Aşağıda yazılı fiiller patent haklarına tecavüz sayılır:
Patent sahibinin izni olmaksızın
buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek; Kısmen veya
tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği
halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka
şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek, ihraç etmek
veya ticari amaçla elde bulundurmak veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak;
Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu olan usulü kullanmak veya buluş
konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir
başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya
uygulamaya koymak suretiyle kullanmak; Patent sahibi tarafından sözleşmeye
dayalı lisans veya zorunlu lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek
veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek; Patent haklarına tecavüz sayılan
fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve
şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak; Kendisinde
bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın
nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak.
Patent bir ürünün yapılışına ait
bir usul için alınmışsa, aynı nitelikleri taşıyan her ürün, patenti alınmış
usule göre yapılmış sayılır. Usule tecavüz etmeksizin ürünü ürettiğini iddia
eden davalı bunu ispat etmekle yükümlüdür.
PATENT HAKKI SAHİBİ, PATENTTEN DOĞAN HAKLARINI NE ZAMAN KULLANABİLİR?
Patent veya Faydalı Model
Başvurusu sahiplerinin en çok sorduğu sorulardan birisi , patent müracaatını
yaptık, patentlerin tescil prosedürü uzun sürüyor, bu süre içinde patentim
taklit edilirse dava açabilir miyim ? Yoksa tescil belgem çıkıncaya kadar
patentimi taklit edenler hakkında dava açamayacak mıyım ? şeklindedir.
Bu sorunun cevabı 551 Sayılı
Patent Haklarının Korunması Hakkında KHK’nin 136. Maddesinin son fıkrasında
verilmiştir : Patent başvurusu Türk Patent Enstitüsü tarafından ayda bir
yayınlanan RESMİ PATENT BÜLTENİNDE yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi,
buluşa vaki tecavüzlerden dolayı hukuk davası açmaya yetkilidir. Patent Hakkına
Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise (Örneğin; Patent
Başvurusuna konu buluşu kullanmaması ihtarname ile kendisine bildirilmişse),
başvurunun yayınlanmış olması şartı aranmadan hukuk davası açılabilir.
Patent Hakkına Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme
tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Patent Sahibinin Hukuk
Mahkemelerinde Açabileceği
Davalar Ve Talepleri;
Patent hakları tecavüze uğrayan
patent sahibi mahkemelerde dava açarak aşağıdaki taleplerde bulunabilir: Patentten
doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması talebinde bulunabilir, Ayrıca
Mahkemeden İHTİYATİ TEDBİR KARARIYLA ; Patentten doğan haklara tecavüz edilerek
üretilen veya ithal edilen şeylere veya patenti verilmiş usulün icrasında
kullanılan vasıtalara, Türkiye sınırları içinde veya gümrük ve serbest liman
veya bölge gibi olanlar dahil, bulundukları her yerde el konulması ve bunların
saklanmasını, Her hangi bir zararın tazmini bakımından teminat verilmesini
talep edebilir.
Patent Hakkına Tecavüzün giderilmesini, maddi ve manevi
zararın tazminini talep edebilir.
Patentten doğan haklara tecavüz
suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan
doğruya kullanılan araçlara ve patente bağlı bir usulün kullanımını sağlayan
araçlara el konulmasını talep edebilir.
El konulan ürün ve araçlar
üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınmasını talep edebilir. Bu durumda,
söz konusu ürünlerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değer, kabul
edilen tazminatı aştığı zaman, patent sahibinin fazlayı karşı tarafa ödemesi
gerekir.
Patentten doğan haklara tecavüzün
devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, el konulan ürünlerin ve araçların
şekillerinin değiştirilmesi veya patentten doğan haklara tecavüzün önlenmesi
için, kaçınılmaz ise, imhasını talep edebilir.
Patentten doğan haklara tecavüz eden kişi aleyhine verilen
mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere
tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması talebi.
Patent sahibi , patent hakkına tecavüz edenden sadece fiili
zararının değerini değil, ayrıca patent hakkına tecavüz dolayısıyla yoksun
kalınan kazancın da ödenmesini talep edebilir.
Yoksun kalınan kazanç, zarar gören patent sahibinin seçimine
bağlı olarak, aşağıdaki değerlendirme usullerinden birine göre hesap edilir:
·
Patentten doğan hakka tecavüz edenin rekabeti
olmasaydı, patent sahibinin patenti kullanması ile elde edebileceği muhtemel
gelire göre;
·
Patentten doğan hakka tecavüz edenin, patent
konusu buluşu kullanmakla elde ettiği kazanca göre;
·
Patentten doğan hakka tecavüz edenin, buluşu bir
lisans anlaşması ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması halinde ödemesi
gereken lisans bedeline göre.
Yoksun kalınan kazancın
hesaplanmasında, özellikle buluşun ekonomik önemi, patent hakkına tecavüz
edildiği anda geçerlilik süresi ve tecavüz sırasında patente ilişkin
lisansların sayısı ve çeşidi gibi etkenler göz önünde tutulur.
PATENT HAKLARINA TECAVÜZ SUÇUNU İŞLEYENLERE VERİLECEK CEZALAR VAR MIDIR ?
2009 Yılında Anayasa Mahkemesi
tarafından Patent ve Faydalı Modelle ilgili ceza maddeleri iptal edilerek, yeni
düzenleme yapılması için süre vermesine rağmen ardan geçen 5 yıla rağmen
düzenleme yapılmamıştır. En son Mayıs
2013’te Meclis Komisyonlarından geçmesine rağmen Meclis Genel Kuruluna
gelmediğinden kanunlaşamamıştır. Bu düzenlemenin yapılmaması ülkemiz
sanayisine çok büyük zararlar vermekte,
patent ve faydalı model sahiplerinin motivasyonu kırılmaktadır. Bir an önce bu
düzenlemenin Meclisimizden geçerek kanunlaşmasını diliyoruz.
Patentin Hükümsüzlüğüyle İlgili Davalar;
Aşağıdaki hallerde patentin hükümsüz sayılmasına yetkili
mahkeme tarafından karar verilir:
Patent konusunun, patent
verilebilirlik şartlarına (Yenilik, Tekniğin bilinen durumunun aşılması,
Sanayi' ye uygulanabilirlik) sahip olmadığı ispat edilmişse;
Buluşun, buluş konusunun ilgili
olduğu teknik alanda bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak
yeterlikte, açık ve tam olarak tanımlanmadığı ispat edilmişse;
Patent konusunun, yapılmış olan başvurunun kapsamı dışına
çıktığı, ispat edilmişse;
Patent sahibinin, patent isteme hakkına sahip bulunmadığı
ispat edilmişse.
Patent sahibinin, patent isteme
hakkına sahip bulunmadığı hakkındaki iddia, ancak, buluşu yapan veya halefleri
tarafından ileri sürülebilir.
Hükümsüzlük nedenleri patentin
sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa, sadece o bölümü etkileyen istem veya
istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Bir istemin
kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez.
Patentin hükümsüzlüğü, zarar gören kişiler veya Cumhuriyet
Savcıları kanalıyla ilgili resmi makamlar tarafından istenebilir. Ayrıca,
patentin hükümsüzlüğünü, patent isteme hakkına sahip kişiler de ileri sürebilir.
Patentin hükümsüzlüğü koruma süresinin devamınca veya hakkın
sona ermesini izleyen beş yıl içinde dava edilebilir.
Patent Korumasının Etkin olması ve 2023 yılına kadar 1.000.000 numaralı patentimizin
verilmesi dileklerimizle.
Av. Ali ÇAVUŞOĞLU
Marka ve Patent Vekili
